in den besetzten Ostgebieten), ktore obejmowalo osoby w wieku od 18 do 45 lat. W 1942 rozszerzono je na wszystkie osoby zdolne do pracy. Teoretycznie do grudnia 1941 na roboty do Niemiec rekrutowano w GG tylko "ochotnikow". Zreszta - w poczatkowym okresie okupacji przynajmniej - liczba osob, ktore dobrowolnie
O PORTALU Portal to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy. Więcej Polska w XX wieku Wystawę "Praca przymusowa. Niemcy, robotnicy przymusowi i wojna" otwarto w środę w Arkadach Kubickiego na Zamku Królewskim w Warszawie. Ta ekspozycja stanowi hołd złożony ofiarom systemu totalitarnego III Rzeszy - napisał prezydent Bronisław Komorowski w liście do przybyłych. Wystawa przygotowana przez międzynarodowy zespół Fundacji Miejsc Pamięci w Buchenwaldzie i Mittelbau-Dora, została zainicjowana i sfinansowana przez Fundację "Pamięć, Odpowiedzialność, Przyszłość". "(Ta ekspozycja - PAP) świadczy o tym, że potrafimy toczyć dialog służący prawdzie o tragicznej historii, zadośćuczynieniu i pojednaniu. System pracy przymusowej jest jednym z wciąż zbyt mało znanych aspektów niemieckiej okupacji w Europie. Jeńcy wojenni zamknięci w gettach, więźniowie obozów koncentracyjnych, cywile w okupowanej Europy byli pozbawiani godności i zmuszani do niewolniczej pracy stając się ofiarami jednego z najbardziej okrutnych reżimów w historii ludzkości" - napisał Bronisław Komorowski, dodając, że ekspozycja stanowi hołd złożony ofiarom systemu totalitarnego III Rzeszy. "Praca przymusowa oznaczała zniewolenie, trwałe bezprawie, samowolną przemoc, publiczne upokorzenia. Jest ona częścią niewyobrażalnych rozmiarów cierpienia, które Niemcy zadali Polakom i przedstawicielom innych narodów (...) Jednak to nie zbrodnie w końcu zwyciężyły, ale pojednanie i nowe ludzkie współistnienie. My Niemcy jesteśmy głęboko wdzięczni, że Polacy byli do tego gotowi" - podkreślił w liście prezydent Niemiec Joachim Gauck. List skierował też do przybyłych na środowe otwarcie wystawy prezydent Niemiec Joachim Gauck. Przypomniał on, że ofiarami pracy przymusowej stało się 20 mln osób z niemal każdego kraju Europy. "Wykorzystywani byli wszędzie - w zakładach zbrojeniowych i w gospodarstwach domowych, w fabrykach i w rolnictwie. Prawie nie było miejsca, w którym nie byłoby pracy przymusowej. Praca przymusowa oznaczała zniewolenie, trwałe bezprawie, samowolną przemoc, publiczne upokorzenia. Jest ona częścią niewyobrażalnych rozmiarów cierpienia, które Niemcy zadali Polakom i przedstawicielom innych narodów (...) Jednak to nie zbrodnie w końcu zwyciężyły, ale pojednanie i nowe ludzkie współistnienie. My Niemcy jesteśmy głęboko wdzięczni, że Polacy byli do tego gotowi" - podkreślił prezydent Niemiec. Wystawę "Praca przymusowa. Niemcy, robotnicy przymusowi i wojna" otwiera część poświęcona okresowi przedwojennemu Niemiec, ukazująca przemoc i wykluczenie, jakim poddano komunistów pokonanych przez nazistów w wyborach, przedstawicieli związków zawodowych, ale przede wszystkim Żydów, a także Romów i Sinti. Ukazano tam pierwsze obozy pracy, a także ostracyzm, prześladowania i pierwsze pogromy, jakie ich spotykały. Drugi segment ekspozycji ukazuje działania propagandowe wzywające do "zwiększenia przestrzeni życiowej" Niemców, co stanowiło preludium do zbliżającego się konfliktu zbrojnego. Kolejny fragment przedstawia sytuację po wybuchu wojny, kiedy Niemcy zaczęli wykorzystywać ludność okupowanych krajów jako siłę roboczą. Robotnicy przymusowi pracowali na rzecz firm niemieckich, w przemyśle zbrojeniowym, rolnictwie, budownictwie czy przy umocnieniach Wału Atlantyckiego. Szczególnym represjom poddano Żydów, którzy oprócz obozów pracy, byli także masowo zsyłani do obozów koncentracyjnych i zagłady. Po wybuchu wojny III Rzeszy i ZSRR do represjonowanych dołączyli jeńcy sowieccy, którzy początkowo umieszczani w obozach przejściowych, później byli kierowani do wyjątkowo ciężkiej pracy np. pod kołem polarnym w Norwegii. W dalszej części ukazano próby rekrutacji dobrowolnych robotników z krajów okupowanych, które nie przyniosły większych rezultatów. Do oporu wobec nich wzywały organizacje podziemne w całej Europie. Dla zwiększenia liczby pracujących organizowano wtedy nie tylko masowe aresztowania, ale również uliczne łapanki. Wobec robotników stosowano przemoc i terror, do nadzoru nad nimi wzywając wszystkich Niemców. Mimo to notowano wiele ucieczek, próby protestu i sabotażu. Pod koniec wojny wielu robotników przymusowych było mordowanych, często w masowych egzekucjach. Ekspozycję zamykają powojenne losy ofiar pracy przymusowej. Ich losy także po wyzwoleniu były trudne, spotykali się z obojętnością, a nawet wrogością, jako pracujący na rzecz okupanta. Po procesach norymberskich i rozpoczęciu "zimnej wojny" temat pracy przymusowej był wypierany, dopiero w latach 70. pojawiły się pierwsze inicjatywy zmierzające do przypomnienia ofiar i zadośćuczynienia im za krzywdy. Ekspozycja będzie czynna do 8 marca. Wystawę honorowym patronatem objęli prezydenci Polski i Niemiec. (PAP) akn/ ls/ mow/ NAJNOWSZE Wystawa sztuk wizualnych Susan Mogul w Zachęcie – od 5 sierpnia 100 lat temu zmarł Graham Alexander Bell – wynalazca telefonu Polonia nowojorska czci rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego Pięć lat temu zmarła Wanda Chotomska 2 sierpnia Romowie upamiętnią przodków zgładzonych przez Niemców Newsletter Oświadczam, że wyrażam zgodę oraz upoważniam Muzeum Historii Polski, ul. Mokotowska 33/35, W-wa (dalej MHP) jako Administratora danych osobowych oraz wszelkie podmioty działające na rzecz lub zlecenie MHP do przetwarzania moich danych osob. (e-mail) w zakresie i celach niezbędnych do otrzymywania newslettera od dnia wyrażenia tej zgody do jej odwołania. Jestem świadomy/a, że mam prawo w dowolnym momencie odwołać zgodę oraz że odwołanie zgody nie wpływa na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody udzielonej przed jej wycofaniem. Jestem też świadomy/a, że przysługuje mi prawo dostępu do moich danych, do ich sprostowania, do ograniczenia przetwarzania, do przenoszenia danych, do sprzeciwu wobec przetwarzania. COPYRIGHT Wszelkie materiały (w szczególności depesze agencyjne, zdjęcia, grafiki, filmy) zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.
Od teraz za pośrednictwem Archiwum Cyfrowego wszyscy zainteresowani na całym świecie będą mieć dostęp do 26 milionów dokumentów zawierających informacje na temat 21 milionów nazwisk* osób prześladowanych przez reżim nazistowski. Archiwum Arolsen Archives w ostatnim czasie poszerzyło swój zbiór w Internecie o dokumenty W historii II wojny światowej znane są wielkie bitwy i przerażające opisy masowych zbrodni w obozach koncentracyjnych. Los wielu zwykłych ludzi, zamienionych podczas niemieckiej okupacji, jest jakby mniej medialny, a co za tym idzie mniej popularny. Stąd też ciszej o nim w mediach, mniej jest konferencji naukowych temu tematowi poświęconych. Historycy szacują, że w czasie wojny robotnikami przymusowymi zostało około 3 milionów Polaków. We Wrocławiu było ich wielu, warto przypominać ich wojenne losy. Ludzie ze znakiem P Nastawiona na tryb wojenny niemiecka gospodarka potrzebowała wielu rąk do pracy, wielu mężczyzn poszło przecież na front. W tym celu przymuszano obywateli i obywatelki wielu krajów podbitej II Rzeczpospolitej. Korzystano z ludzi zarówno z terenów przyłączonych do Rzeszy, głównie z Wielkopolski i Śląska, a także z zamieszkujących tak zwaną Generalną Gubernię, w tym wypadku początkowo Małopolskę, później także i Mazowsze z Warszawą na czele, duże transporty pojawiły się zwłaszcza po upadku Powstania Warszawskiego. Polscy robotnicy przymusowi znaleźli się w wielu miastach III Rzeszy, także i w ówczesnym Breslau. Warunki pracy i życia Robotnicy przymusowi byli traktowani jak niewolnicy. Normą były kilkunastogodzinne dni robocze, niezależnie od tego, gdzie byli zatrudnieni. Dostawali za swoją pracę niewielkie wynagrodzenie, zazwyczaj trzykrotnie niższe niż Niemcy na tych samych stanowiskach. Obowiązywały ich surowe reguły poruszania się po mieście, zazwyczaj mieli jedynie wolne niedziele. W przypadku dziewcząt zatrudnionych w roli pomocy domowej, wolne były jedynie co drugie niedziele. W miarę upływu lat wojny sytuacja robotników przymusowych w Breslau pogarszała się, zgodnie zresztą z sytuacją wojsk niemieckich na froncie i rosnącymi problemami z zaopatrzeniem. Poza wyczerpującą pracą fizyczną, robotnicy przymusowi w mieście szykanowani byli również psychicznie. Zostali przymuszeni do noszenia na odzieży naszytej litery P, dopiero później w podobny sposób potraktowano w III Rzeszy Żydów, noszących gwiazdy Dawida. Miało to służyć ich natychmiastowemu rozpoznaniu, wiele miejsc użyteczności publicznej w mieście nosiło tabliczki zabraniające wstępu Żydom, Polakom i psom. Za najlżejsze przewinienia napotykały robotników kary i szykany, tak fizyczne jak i psychiczne. Wielu za odmowę wykonania polecenia służbowego lub inne przestępstwa trafiło do więzienia lub obozu koncentracyjnego, najczęściej do Gross-Rosen, położonego w pobliżu Strzegomia. Robotnicy przymusowi mieszkali w bardzo trudnych warunkach lokalowych, wielu z nich w obozach pracy, licznie rozlokowanych na obszarze całego miasta. Bardzo liczna grupa więźniów pojawiła się w największym z nich, Burgweide (dziś Sołtysowice) po upadku Powstania Warszawskiego. Oprócz tego istniały jeszcze obozy na Osobowicach, Tarnogaju, Klecinie, a także w rejonie Dworca Świebodzkiego, dla obsługi fabryk mieszczących się w rejonie dzisiejszej ulicy Robotniczej. Organizacja Olimp Polacy przywiezieni do pracy przymusowej próbowali się organizować i wspierać wzajemnie, jednak było to niezwykle utrudnione w obcym dla nich mieście. Pewną pomocą były działania podejmowane przez Polonię w Breslau, której członkowie znali miasto i sposoby jego funkcjonowania. Najbardziej znaną z takich prób samoopomocy była organizacja „Olimp”, dość szybko rozbita przez gestapo, głównie poprzez jej powiązania z Armią Krajową i prowadzoną na jej rzecz akcją wywiadowczą, działającą pod kryptonimem „Stragan”. Jej historia jest tak fascynująca, że zasługuje na osobne potraktowanie. Po wojnie Wiele osób ze znakiem P przeżyło oblężenie twierdzy Breslau, wielu z nich pozostało już na stałe w polskim już mieście. Z symbolu swojego upokorzenia byli robotnicy przymusowi uczynili przedmiot dumy, działając czynnie o pielęgnowanie wspomnień robotników przymusowych we Wrocławiu. Przez lata tworzyli odrębny klub w ramach Towarzystwa Miłośników Wrocławia, dbając o zbieranie relacji z tamtych lat. W roku 1995 wspomnienia te ukazały się w publikacji zatytułowanej „Niewolnicy w Breslau – Wolni we Wrocławiu”. Od 1992 roku jeden z wrocławskich skwerów, położony przy ulicy Prusa, nosi imię Ludzi ze znakiem P, na samym skwerze stoi również pomnik poświęcony pamięci wrocławskich robotników przymusowych.
1. Długość pobytu w Niemczech; „Polonię” tworzą: stara migracja, tj. osoby będące obywatelami niemieckimi przed 1945 r. oraz pozostali w tym kraju byli więźniowie obozów i robotnicy przymusowi, żołnierze armii alianckich, uciekinierzy z Polski oraz nowa emigracja z lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX w., określana
Dopiero 66 lat po wojnie - i 10 lat po przyznaniu Polakom świadczeń z tytułu niewolniczej pracy na rzecz III Rzeszy - ostatni poszkodowani uzyskali do nich prawo. Odrzucano bowiem wnioski osób, które nie były (w świetle naszych przepisów) deportowane na roboty przymusowe do Niemiec lub ZSRR, tylko zatrudniane blisko swojego domu. Ustawa, która to zmieniła, weszła już w życie. Poszkodowani mogą składać wniosek o przyznanie całej Polsce prawo do świadczeń niemieckich za lata niewolniczej pracy miało ponad 500 tys. osób. Niestety - wielu robotników przymusowych wykluczono z wypłat. Ustawa z maja 1996 r. dawała do nich prawo tylko osobom deportowanym na roboty. Tym, którzy przymusowo pracowali niewolniczo na terenie państwa polskiego według map sprzed 1 września 1939 roku odmawiano świadczeń. Zmieniła to nowelizacja ustawy, którą już podpisał prezydent Bronisław Komorowski. - Ustawa ta jest konsekwencją wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 16 grudnia 2009 roku. Zgodnie z treścią nowelizacji, prawo do świadczenia pieniężnego z tytułu deportacji do pracy przymusowej na okres co najmniej 6 miesięcy przysługuje również osobom deportowanym do pracy przymusowej w granicach terytorium państwa polskiego sprzed dnia 1 września 1939 roku - informuje Jan Stanisław Ciechanowski, kierownika Urzędu ds. Kombatantów i Osób Podpisana przez prezydenta ustawa nie precyzuje odległości miejsca pracy przymusowej od poprzedniego miejsca zamieszkania - dodaje Janusz Lasota, prezes Śląskiego Zarządu Wojewódzkiego Stowarzyszenia Polaków Poszkodowanych przez III Rzeszę (SPP). - Na mocy ustawy możliwe jest również wznowienie sprawy na wniosek zainteresowanej tej możliwości - wedle SPP - zamierza skorzystać wiele osób, których wnioski o świadczenia były wcześniej odrzucane przez Fundację Polsko-Niemieckie województwie śląskim, gdzie żyje wiele osób wywiezionych do przymusowej pracy, bardzo potrzebne było także wsparcie prawników i doradców, jak skorzystać z różnych form pomocy. SPP w Katowicach - dzięki podpisaniu umowy z Fundacją PNP - ponownie od kwietnia 2011 r. uruchomiło ośrodek konsultacyjny (Katowice, ul. Wojewódzka 20, tel. 32 251 37 48).Spraw do załatwienia - zwłaszcza w ochronie zdrowia - jest więcej. Dlatego Stowarzyszenie Polaków Poszkodowanych przez III Rzeszę zaczęło zachęcać do programu "Szpitale przyjazne kombatantom". Dziś realizowany jest w sześciu województwach, w tym w śląskim. Bierze w nim udział na terenie kraju 130 placówek służby czekaGdzie można się starać o nadanie statusu represjonowanego lub kombatanta? Jest to:Urząd do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanychul. Wspólna 2/4 00-926 Warszawae-mail: [email protected]tel. 22 661 81 29, 22 661 87 06faks: 22 661 90 73Punkt informacyjny, pokój 0016 czynny:poniedziałek w - piątek w pomocOsoby represjonowane mają takie same prawa jak kombatanci: - do dodatków wypłacanych przez ZUS,- ryczałtu energetycznego,- zniżek komunikacyjnych,- pierwszeństwa do środowiskowej opieki socjalnej w miejscu zamieszkania, uzyskania miejsc w domach pomocy inwalidzi mają także prawo do:- renty inwalidy wojennego,- ulg w komunikacji; I grupa inwalidzka ma 78 proc. ulgi,- bezpłatnego otrzymania motorowego wózka inwalidzkiego albo do pomocy finansowej na częściowe pokrycie kosztu zakupu przydzielonego mu samochodu osobowego (jeśli inwalidztwo w znacznym stopniu utrudnia poru-szanie się i korzystanie z publicznych środków lokomocji),- bezpłatnego korzystania z odbiorników radiowych i telewizyjnych- w ramach opieki zdrowotnej - do bezpłatnych leków i wyrobów medycznych ortopedycznych w ramach limitu podatkowego, a także do pomocy ambulatoryjnej licznych specjalistów - bez skierowania od lekarza się o świadczenia należne represjonowanymJak uzyskać uprawnienia osoby deportowanej do pracy przymusowej?Decyzję wydaje kierownik Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych na podstawie udokumentowanego wniosku osoby zainteresowanej. Należy dołączyć:- wypełniony czytelnie i podpisany kwestionariusz,- dowody potwierdzające deportację do pracy przymusowej (np. dokumenty z miejsca wykonywania pracy przymusowej, zaświadczenia właściwych instytucji, urzędów i archiwów; dowodem w sprawie mogą być również oświadczenia świadków),- opinię wystawioną przez stowarzyszenie właściwe dla określonego rodzaju doznanych represji,- osoby działające przez pełnomocników powinny również dołączyć odpowiednie udzielane są bezpłatnie, nie ma też obowiązku zapisywania się do jakiegokolwiek stowarzyszenia. Kopie dokumentów powinny być poświadczone za zgodność z oryginałem. Może tego dokonać notariusz, urząd wojewódzki lub gmina, upoważniony przedstawiciel stowarzyszenia kombatanckiego.
Robotnicy przymusowi z Polski pojawili się w Breslau już jesienią 1939 roku. Teoretycznie byli to ochotnicy, którzy sami zgłosili się do pracy. Pod koniec 1944 r. w Niemczech pracowało
W przypadku, gdy więzień nie znał języka niemieckiego korzystał z pomocy współosadzonych. Na każdym liście wysłanym do rodzin widniały w języku niemieckim następujące zasady korespondencji: 1) Każdy więzień może w ciągu miesiąca otrzymać 2 listy albo 2 kartki od swojej rodziny i do nich je wysłać.
I. POLSCY ROBOTNICY PRZYMUSOWI W TRZECIEJ RZESZY 17 Czesław Łuczak , Polityka zatrudnienia w Trzeciej Rzeszy 19 Włodzimierz Bonusiak, Rekrutacja, rozmieszczenie i struktura polskich robotni ków przymusowych do pracy w Rzeszy 35 Włodzimierz Jastrzębski, Warunki pracy i życia robotników przymusowych 103
Tłumaczenia w kontekście hasła "przymusowi" z polskiego na angielski od Reverso Context: Nikt nie może podlegać przymusowi, który stanowiłby zamach na jego wolność posiadania lub przyjmowania wyznania albo przekonań według własnego wyboru.
Polscy robotnicy przymusowi w Trzeciej Rzeszy by Włodzimierz Bonusiak, 2000, Wydawn. Uniwersytetu Rzeszowskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego edition, in Polish - Wyd. 1.
Magdalena Wala napisała powieść, ukazująca prawdziwy obraz gospodarstw niemieckich, w których to przymusowi robotnicy swoją fizyczną pracą od świtu do nocy, zapewniali rodzinom wroga przetrwanie. W zamian otrzymywali ubogi posiłek, wyzwiska, kary cielesne i brak dostępu do opieki medycznej.
